Dùng Office 2016 mà cứ ì ạch, mở Word quay vòng vòng, Excel kéo một cái là giật nảy mình? Bình tĩnh nào. Không phải máy “già” là chịu thua. Thường thì chỉ vài mẹo nhỏ, sắp xếp lại vài thứ linh tinh, là bộ Office bỗng nhẹ như gió. Bài này mình chia sẻ các cách thực tế, dễ làm, giải thích vì sao nên làm — kiểu “có lý có tình”, để bạn thử từ nhanh đến nâng cao. Đi thôi!
1) Kiểm tra Add-ins trước tiên — “thủ phạm” phổ biến nhất
Cứ mỗi lần cài một tiện ích, Office lại phải kéo thêm một “khách trọ” lúc khởi động. Lâu ngày thành dàn nhạc giao hưởng. Vậy nên, mở Word/Excel → File → Options → Add-ins → COM Add-ins → Go… rồi bỏ tick những thứ bạn không dùng. Đừng lo, tắt không phải xóa; cần thì bật lại. Kinh nghiệm là giữ lại vài add-in “xịn” thường dùng (như Adobe PDF), còn mấy cái lạ hoắc thì tạm dừng. Khởi động lại app để cảm nhận khác biệt. Có khi nhanh thấy rõ!
2) Bật tắt Hardware Graphics Acceleration cho hợp cảnh
Nghe “đao to búa lớn” vậy chứ thực ra đơn giản: File → Options → Advanced → mục Display → tick “Disable hardware graphics acceleration”. Máy có driver đồ họa hơi lỗi thời, bật tăng tốc phần cứng đôi khi lại… chậm. Ngược lại, nếu bạn đang tắt mà máy có GPU ổn, thử bỏ tick để Office tận dụng phần cứng. Mấu chốt là thử hai chiều, chọn cái mượt hơn. Không có công thức chung đâu!
3) Cập nhật Office & Windows — “đã lâu chưa gặp nhau?”
Bản Office 2016 dù cũ, vẫn nhận các bản vá ổn định. Vào File → Account → Office Updates → Update Now. Trên Windows, mở Settings → Update & Security → Windows Update → Check for updates. Nhiều lỗi vặt khiến mở file lâu, cuộn lag… đã được vá. Đừng coi nhẹ mấy phút cập nhật; chúng cứu bạn khỏi hàng giờ bực bội.
4) Khởi động an toàn (Safe Mode) để “bóc tách” vấn đề
Giữ phím Ctrl rồi mở Word/Excel; chọn Yes để vào Safe Mode. Nếu chạy mượt, gần như chắc add-in hoặc mẫu (template) đang quậy. Lúc này quay lại mục Add-ins ở trên, hoặc xóa/đặt lại file Normal.dotm (Word) xem sao. File Normal.dotm nằm ở %appdata%\Microsoft\Templates
. Đổi tên thành Normal.old
để Word tự tạo file mới, nhẹ như tờ.
5) Dọn file tạm, cache, danh sách Recent ngút ngàn
Office truy vấn đống lịch sử gần đây (Recent) và temp file mỗi lần mở. Vào File → Options → Advanced → dưới cùng ‘Display’ giảm số ‘Show this number of Recent Documents’ (ví dụ 10–15 là đủ). Xóa temp: nhấn Win+R, nhập %temp%
, rồi xóa các file “vô gia cư”. Không cần ám ảnh sạch 100%, xóa phần lớn là ổn. Đôi khi chỉ vậy mà Word mở “phà phà”.
6) Kiểm tra máy in mặc định (!)
Nghe kỳ cục nhỉ? Nhưng Word thường hỏi thăm trình điều khiển máy in khi bạn mở tài liệu để tính bố cục. Nếu driver lỗi hoặc máy in mạng đang “lơ ngơ”, Word chờ… dài cổ. Hãy đặt Microsoft Print to PDF làm mặc định để thử (Control Panel → Devices and Printers). Nếu nhanh hơn hẳn, biết ngay ai là “đầu dây mối nhợ”.
7) Excel nặng công thức? Tối ưu cách tính
Với bảng to và công thức chồng chéo, Excel 2016 dễ hụt hơi. Hãy:
-
Chuyển Calculation sang Manual khi chỉnh sửa (Formulas → Calculation Options). Cần thì nhấn F9.
-
Dùng Tables và Structured References để gọn gàng hơn.
-
Tránh mảng “khủng” không cần thiết; thay bằng helper columns.
-
Dùng PivotTable cho tổng hợp thay vì cả rừng
SUMIFS
. -
Hạn chế định dạng có điều kiện phủ kín cả sheet.
Đôi khi chỉ đổi cách tổ chức dữ liệu, tốc độ nhảy vọt ngay tức khắc.
8) Outlook chậm? Nhìn vào PST/OST, add-in, và chỉ mục
Outlook là “cỗ máy” riêng. Hộp thư quá lớn (PST/OST nhiều chục GB) là chậm thấy rõ. Mẹo:
-
Archive mail cũ, chia PST theo năm.
-
Compact dữ liệu: File → Account Settings → Data Files → Settings → Compact Now.
-
Tắt RSS, Shared Calendars ít dùng.
-
Kiểm tra Search Index (Indexing Options trong Control Panel), đừng để index lại liên miên.
-
Và dĩ nhiên, dọn add-ins Outlook tương tự Word/Excel.
Hiệu quả lắm đấy!
9) Đồng bộ đám mây (OneDrive/SharePoint) — đừng để “kéo qua kéo lại”
Làm file trực tiếp trong thư mục đang đồng bộ, lại bật AutoSave, cộng thêm mạng chập chờn: lag là phải. Cách nhẹ nhàng: khi xử lý nặng, Save As ra Desktop, làm xong rồi đưa lại vào thư mục đồng bộ. Hoặc đảm bảo OneDrive đã “green check” trước khi mở. Thêm nữa, tránh đặt file Excel nhiều công thức trong thư mục bị bảo vệ quyền phức tạp (permission chồng lớp).
10) Diệt virus “nhiệt tình quá mức”
Phần mềm bảo mật quét từng lần mở file thì… chậm là dễ hiểu. Trong setting của antivirus, thêm exclusion cho thư mục tin cậy (ví dụ thư mục dự án hoặc %appdata%\Microsoft\Templates
), và các process WINWORD.EXE
, EXCEL.EXE
nếu chính sách cho phép. Lưu ý: làm có trách nhiệm, theo quy định công ty. Không nên tắt bảo vệ hoàn toàn.
11) Sửa chữa Office (Quick Repair/Online Repair)
Khi mọi thứ đều “ổn” mà Office vẫn cà giựt, thử Repair: Control Panel → Programs → Programs and Features → Microsoft Office 2016 → Change → Quick Repair. Nếu chưa khỏi, Online Repair (mất thời gian hơn nhưng mạnh tay). Sau đó nhớ cập nhật lại.
12) 32-bit vs 64-bit, RAM & đĩa cứng
Excel “ăn” bộ nhớ ghê lắm, file pivot lớn hay Power Query dày đặc thì bản 64-bit + RAM dư dả sẽ mượt hơn. Nếu bạn vẫn dùng 32-bit vì add-in cũ, cân nhắc nâng cấp khi có thể. Song song, kiểm tra ổ đĩa: với HDD cũ, bật ReadyBoost cũng chỉ “chữa cháy”; đầu tư SSD mới là cú hích rõ rệt. Nói thẳng: phần mềm tối ưu đến mấy mà phần cứng nghẹt thở thì khó!
13) Làm gọn font, template, và startup paths
Quá nhiều font lạ cũng làm Office nặng khi render. Xóa font không dùng (nhớ cẩn thận). Kiểm tra Startup folders của Word/Excel (thường ở %appdata%\Microsoft\Word\STARTUP
và %appdata%\Microsoft\Excel\XLSTART
). Có macro/template lạ thì di chuyển ra chỗ khác để thử. Bất ngờ lắm — nhiều máy hết lag chỉ vì “gỡ” một template cũ.
14) PowerPoint mượt hơn khi “giảm tải”
Slide nặng ảnh 8K, hiệu ứng bay lượn khắp nơi, thêm vài video chồng lớp — không khựng mới lạ. Hãy:
-
Dùng Compress Pictures (Picture Format → Compress Pictures).
-
Xuất video trước rồi chèn, hạn chế auto-play nhiều clip.
-
Tránh hiệu ứng quá phức tạp lặp đi lặp lại.
-
Bật/tắt hardware acceleration như mục 2 để thử.
Slide vẫn đẹp, mà trình chiếu đỡ hồi hộp!
15) Trật tự ưu tiên: thử từ dễ đến khó
Bạn có thể chạy theo thứ tự này:
-
Tắt add-ins → 2) Bật/tắt tăng tốc đồ họa → 3) Cập nhật Office/Windows → 4) Dọn temp & Recent → 5) Kiểm tra máy in mặc định → 6) Safe Mode + reset Normal.dotm → 7) Tối ưu Excel/Outlook chuyên biệt → 8) Kiểm đồng bộ đám mây/antivirus → 9) Repair Office → 10) Xem lại 32/64-bit, RAM, SSD.
Cứ làm từng bước, sau mỗi bước mở lại Office để cảm nhận. Nhanh hơn là “qua vòng”. Không cần ôm đồm.
Một chút tâm tình cuối bài: Office 2016 tuy không còn “xanh tươi” nhưng vẫn đủ khỏe cho rất nhiều công việc. Vấn đề thường nằm ở môi trường xung quanh: add-ins tham lam, driver khó ở, bộ nhớ lộn xộn. Sửa đúng chỗ là thấy ngay. Và nếu công việc của bạn ngày càng nặng (dữ liệu lớn, báo cáo phức tạp), hãy chủ động lên kế hoạch nâng cấp — đừng để cái máy kéo bạn lại phía sau. Nói vậy thôi, đôi khi chỉ cần ba phút dọn dẹp là mọi thứ êm như ru. Thử đi, biết đâu bạn sẽ thốt lên: “Ồ, hóa ra nó nhanh vậy cơ á!”