Nếu bạn là giáo viên, chắc hẳn đã từng có những ngày ngồi hàng giờ bên bàn làm việc, vò đầu bứt tai để nghĩ xem hôm nay dạy gì, trình bày thế nào cho dễ hiểu, rồi thì soạn bộ câu hỏi trắc nghiệm ra sao để vừa kiểm tra kiến thức, vừa không làm học sinh nản. Nghe quen không? Tin mình đi, nhiều thầy cô đã trải qua cảm giác này. Nhưng mà có một “người bạn ảo” mới nổi thời gian gần đây có thể giúp ích rất nhiều, đó chính là ChatGPT.
Vậy thì ChatGPT có thể làm được gì? Có phải chỉ gõ vào là ra bài giảng sẵn xài luôn? Không hẳn. Nhưng nếu biết cách tận dụng, nó có thể rút ngắn thời gian chuẩn bị của bạn xuống còn một nửa, thậm chí hơn. Hãy tưởng tượng, thay vì mất 3 tiếng soạn giáo án, giờ chỉ cần 1 tiếng để chỉnh sửa, cá nhân hoá và thêm “dấu ấn riêng”. Nghe hấp dẫn quá phải không?
ChatGPT có thể giúp soạn giáo án như thế nào?
Một trong những công việc tốn thời gian nhất của giáo viên là viết giáo án chi tiết. Đầu bài, mục tiêu, hoạt động dạy – học, câu hỏi gợi mở… tất cả phải mạch lạc, rõ ràng. Đây chính là nơi ChatGPT phát huy tác dụng.
Ví dụ, bạn dạy vật lý lớp 10 và muốn làm một bài về “Định luật Newton”. Chỉ cần nhập:
“Viết giáo án 45 phút về Định luật Newton cho học sinh lớp 10, có mục tiêu, hoạt động nhóm, câu hỏi mở và phần củng cố.”
Trong vài giây, ChatGPT sẽ trả về một bản khung. Nó có thể chưa hoàn hảo, đôi khi hơi “sách vở”, nhưng lại là nền tảng cực kỳ tốt để bạn chỉnh sửa theo phong cách riêng. Thay vì viết từ đầu, bạn chỉ cần thêm ví dụ thực tế (ví dụ xe máy phanh gấp, hay khi kéo bàn trong lớp), hoặc thay đổi cách hỏi cho gần gũi hơn.
Câu hỏi trắc nghiệm – dễ mà khó
Soạn câu hỏi trắc nghiệm cũng là một nghệ thuật. Nếu quá dễ thì học sinh chỉ cần chọn đại cũng đúng. Nếu quá khó thì biến thành đề thi học sinh giỏi. ChatGPT có thể giúp bạn cân bằng điều này.
Giả sử bạn muốn tạo 10 câu trắc nghiệm về “Phép nhân phân số” cho lớp 6. Hãy thử gõ:
“Viết 10 câu hỏi trắc nghiệm Toán lớp 6 về phép nhân phân số, mỗi câu có 4 đáp án, chỉ một đáp án đúng, và kèm lời giải ngắn gọn.”
Bạn sẽ nhận được cả câu hỏi lẫn đáp án kèm theo. Dĩ nhiên, đừng quên kiểm tra lại. Đôi khi, ChatGPT có thể đưa ra đề chưa thật chuẩn theo sách giáo khoa Việt Nam, hoặc cách giải hơi lạ. Nhưng chỉnh sửa một chút là ổn ngay. Thế là bạn có trong tay ngân hàng đề thi, không cần phải thức khuya gõ từng câu nữa.
Điều thú vị là bạn còn có thể yêu cầu ChatGPT phân loại mức độ: dễ, trung bình, khó. Hoặc thậm chí, biến chúng thành trò chơi nhanh trong lớp. Chẳng hạn: “Hãy viết 5 câu hỏi trắc nghiệm dạng vui nhộn về lịch sử Việt Nam để khởi động tiết học.” – Bạn sẽ bất ngờ đấy!
Cách để ChatGPT thực sự trở thành “trợ giảng”
Một sai lầm phổ biến là giáo viên nghĩ ChatGPT sẽ làm thay mọi thứ. Thật ra, nó chỉ như một cuốn sổ tay khổng lồ, sẵn sàng cung cấp ý tưởng, gợi ý, hoặc bản nháp. Người giáo viên vẫn là “đạo diễn” chính.
Bạn có thể dùng ChatGPT để:
-
Tạo dàn ý cho bài giảng.
-
Viết trước phần giới thiệu hay dẫn nhập hấp dẫn.
-
Soạn câu hỏi thảo luận nhóm.
-
Đề xuất hoạt động ngoại khoá liên quan đến bài học.
Nhưng hãy nhớ: chỉ bạn mới hiểu rõ học sinh của mình cần gì. Học sinh vùng quê khác thành phố, học sinh khối chuyên khác khối thường. Vì thế, ChatGPT giúp bạn tiết kiệm công sức, nhưng phần quan trọng nhất – sự gần gũi và sự tinh tế trong dạy học – vẫn đến từ chính bạn.
Những lưu ý khi dùng ChatGPT trong giáo dục
Dĩ nhiên, không có công cụ nào hoàn hảo. Nếu dùng ChatGPT, thầy cô cũng nên để ý vài điểm:
-
Kiểm chứng lại nội dung: Đôi khi thông tin ChatGPT cung cấp chưa chính xác hoặc chưa sát chương trình học.
-
Giữ vai trò chủ động: Đừng copy-paste nguyên xi. Hãy chỉnh sửa để phù hợp phong cách và nhu cầu thực tế.
-
Bảo mật và đạo đức: Không đưa dữ liệu cá nhân học sinh vào ChatGPT. Hãy chỉ nhập yêu cầu mang tính chung.
-
Tận dụng cho sáng tạo: Dùng ChatGPT để gợi ý hoạt động vui, trò chơi ô chữ, hoặc ví dụ đời sống – những thứ mà trước đây ta hay bỏ qua vì không đủ thời gian chuẩn bị.
Thú vị nhất là, khi dùng ChatGPT một thời gian, bạn sẽ thấy mình “giải phóng” được khá nhiều thời gian. Thời gian ấy có thể dành cho việc trò chuyện cùng học sinh, lắng nghe các em, hoặc đơn giản là nghỉ ngơi, tái tạo năng lượng cho buổi dạy hôm sau.
Lời kết
Nói đi cũng phải nói lại: giáo viên chúng ta không thể và không nên phụ thuộc hoàn toàn vào công nghệ. ChatGPT hay bất kỳ công cụ AI nào cũng chỉ là trợ thủ. Nhưng nếu biết cách dùng, nó sẽ biến công việc vốn nặng nề thành nhẹ nhàng hơn, thú vị hơn.
Hãy thử bắt đầu bằng một việc nhỏ: để ChatGPT gợi ý 5 câu hỏi mở cho tiết dạy sắp tới. Sau đó, nâng cấp lên: soạn cả đề cương bài giảng. Rồi dần dần, bạn sẽ tìm ra cách dùng phù hợp nhất cho mình.
Biết đâu, vài năm nữa, giáo viên và ChatGPT sẽ giống như cặp bài trùng – một người lo sáng tạo, một người lo hỗ trợ. Và học sinh chính là người được hưởng lợi nhiều nhất.
Thế thì, tại sao không thử ngay từ hôm nay?
